fbpx

Terminowe płatności – mit czy..?

  • 24 lutego 2023
  • Autor: Mieczysław Bąk

Nieustannie zastanawiamy się, dlaczego tak wielu przedsiębiorcom nadal brakuje poczucia solidarności i zrozumienia, że ich zachowanie ma kluczowy wpływ na budowanie silnej gospodarki zarówno swojego kraju, jak i całej Unii Europejskiej? Nagminnie stosowane praktyki nieuczciwego wykorzystywania panującej na rynku trudnej sytuacji spowodowały rosnące obawy o wzrost niszczącej praktyki tworzenia zatorów płatniczych. Mnóstwo dobrych firm cierpiących z tego powodu i innowacyjnych rozwiązań może szybko zniknąć z rynku. Już wkrótce na najbardziej niesumiennych dłużników i ignorantów będą nakładane kolejne wysokie kary, a wszystkie firmy przestrzegające panujących zasad będą mogły skorzystać z nowych zachęt i instrumentów do tworzenia i rozwijania uczciwego biznesu.

Opóźnione płatności barierą dla rozwoju firm

Dyrektywa EU z 2011 r., dotycząca ograniczenia opóźnionych płatności miała znacząco poprawić sytuację przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich, czekających często wiele miesięcy na zapłacenie wystawionych faktur. Jej implementacja w państwach członkowskich zobowiązała instytucje publiczne do płatności za towary i usługi w ciągu 30 dni a przedsiębiorstwa, z nielicznymi wyjątkami, do uregulowania zobowiązań najdalej w ciągu 60 dni. Jednocześnie ustawodawcy poszczególnych państw zostali zachęceni do wprowadzania rozwiązań prawnych, bardziej korzystnych dla wierzycieli. Z możliwości tej skorzystały takie kraje jak np. Francja, Włochy, Szwecja, Belgia.

Dotychczasowe działania nie rozwiązały problemu

Wprowadzone ponad dziesięć lat temu rozwiązania prawne, wraz z późniejszymi zmianami, zmniejszyły wprawdzie skalę zaległości, zwłaszcza w zakresie płatności ze strony instytucji publicznych, ale nie wyeliminowały ogromnej skali negatywnych skutków wymuszanego, darmowego kredytu. Według oceny Komisji Europejskiej[1] ze stycznia 2023 r. w dalszym ciągu ponad 60% unijnych przedsiębiorstw nie otrzymuje płatności na czas. Średni czas oczekiwania na płatność zmniejszył się od wprowadzenia Dyrektywy z około 200 do około 100 dni, ale jest to ciągle zbyt długo, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Opóźnione płatności w Polsce

Polska, z jednej strony nie należy do liderów w zakresie szybkiego regulowania należności, z drugiej, krajowe firmy nie muszą tak długo czekać na opłacenie faktury jak portugalskie, włoskie czy greckie. Według opublikowanego w styczniu 2023 r. wyniku badania terminów płatności w Polsce w 2022 r., przeprowadzone po raz siódmy przez firmę COFACE[2], 62,1% polskich przedsiębiorstw biorących udział w badaniu zetknęło się z opóźnionymi wpłatami należności. Skala problemu jest więc bardzo podobna do wymienionej powyżej średniej europejskiej. Najwięcej zaległości – 65% to zaległości średnio poniżej 60 dni. 33% respondentów doświadczyło zaległości sięgających od 60 do 150 dni. Zaległości przekraczające 150 dni dotyczyły 2% respondentów. Średnie opóźnienie płatności w Polsce w 2022 r. wynosiło 51,8 dnia.[3] Skalę problemów w naszym kraju obrazuje poniższy wykres.

Wykres 1. Średnie opóźnienia płatności w Polsce

Średnie opóźnienia płatności w Polsce

Źródło: Badanie Płatności Coface, 2023.

Problem z nieterminowym regulowaniem należności dotyka wszystkich sektorów. Średnio, zaległości w płatnościach wynosiły 51,8 dnia i uległy skróceniu w stosunku do roku 2021 o niemal 5 dni. Dyscyplina płatnicza poprawiła się zwłaszcza w transporcie i budownictwie. Można założyć, że jest to reakcja na szybki wzrost cen w ostatnim roku i gromadzenia zapasów, a także troski o trwałość łańcuchów dostaw i koniecznego budowania dobrych relacji z kontrahentami.

Niski poziom optymizmu wśród firm

Utrzymanie korzystnych trendów, bez znaczących zmian w polityce gospodarczej jest jednak mało prawdopodobne. Z badania COFACE wynika, że wszystkie sektory przewidują wzrost zaległości płatniczych. Najwięcej obaw zgłaszają przedsiębiorcy z branży motoryzacyjnej, metalurgicznej, a zwłaszcza energetycznej. Obawy te potwierdzają również rosnące liczby upadłości i postępowań restrukturyzacyjnych. Liczba tego typu postępowań wzrosła w trzech pierwszych kwartałach 2022 r. o 23%[4].

Rosnące problemy takie, jak inflacja, zerwane łańcuchy dostaw, sankcje gospodarcze, zawirowania na rynkach finansowych, słaba złotówka i bardzo silny dolar, braki i wzrost cen, zwłaszcza na rynkach energii i żywności, trudności z rekrutacją pracowników w połączeniu ze zmianami klimatycznymi i koniecznością przechodzenia na odnawialne źródła energii generują wzrost obaw o możliwości płatnicze kontrahentów. Obawy o wzrost zatorów płatniczych w najbliższym czasie widać w całej Europie. Polskie firmy są jednak bardziej pesymistyczne, być może ze względu na większe zagrożenia związane z bliskością wojny na Ukrainie. Widać to na poniższym wykresie.

Wykres 2. Wyzwania wpływające na zdolność do terminowego regulowania należności

Wyzwania wpływające na zdolność do terminowego regulowania należności (Polska i średnia europejska)

Źródło: Oprac. na podstawie „European Payment Report 2022”, Intrum, s. 65.

 Bariera dla rozwoju firm

Opóźnione płatności od wielu lat pozostają główną barierą finansową dla rozwoju firm w Europie. W Polsce, w badaniu przeprowadzonym w 2022 r. przez Krajowy Rejestr Długów[5] 56,3% ankietowanych wskazało na opóźnianie płatności kontrahentów jako na główną barierę w rozwoju. Kolejną barierą, wskazywaną przez 1/3 przedsiębiorców jest całkowity brak wpływu za dostarczone towary i usługi. Pokazuje to kolejny wykres.

Wykres 3. Bariery finansowe dla rozwoju firm w Polsce

Wykres. Bariery finansowe dla rozwoju firm w Polsce_

 

Źródło: Impulsy i bariery finansowe w rozwoju MSP, Raport z badania, KRD, czerwiec 2022.

Opublikowane ostatnio badania, prowadzone w krajach europejskich pokazują, że szybsze regulowanie płatności mogłoby być silnym impulsem rozwojowym dla firm. W 2022 r., ukazał się raport Joint Research Centre, oceniający możliwy, pozytywny wpływ ograniczenia zatorów płatniczych. Zawarte w nim dane pokazują, że gdyby wszystkie płatności były realizowane w ciągu 30 dni, płynność finansowa zwiększyłaby się o 66%. Z kolei, realizowanie wszystkich płatności w ciągu 60 dni zwiększyłoby płynność o 10%. Widać więc, że ograniczenie skali zaległych płatności wpłynie korzystnie na poziom sprzedaży i konkurencyjność firm[6].

Cytowany wcześniej raport INTRUM na temat europejskich płatności wskazuje, że dotrzymywanie terminów płatności pozwoliłoby 66% firm rozwijać linie produktów, 47% – zatrudnić nowych pracowników, 46% – wprowadzić zaawansowane rozwiązania w zakresie cyfryzacji a 36% – wejść na nowe rynki, w tym prowadzić ekspansję na rynkach zagranicznych[7].  Liczba europejskich firm, które wskazują na opóźnione płatności jako główną barierę rozwoju rośnie od kilku lat. W 2022 na barierę tę wskazywało 41% przedsiębiorstw, w 2021 r. – 37% a w 2020 – 27%[8].

Jedną z istotnych barier w rozwiązywaniu problemu przeterminowanych płatności są zasoby własne firm. Zwłaszcza małe firmy mają trudności z przyciągnięciem utalentowanych pracowników, którzy mogliby zająć się właściwym zarządzaniem zatorami płatniczymi i odzyskiwaniem należności.  Dodatkową barierę stanowią przestarzałe systemy administracyjno-księgowe. Częściowo jest to wynikiem pandemii, podczas której inwestycje w cyfryzację skupiały się na komunikacji wewnątrz firmy oraz sprzedaży i kontaktach z klientami.[9] Wyniki badań w tym zakresie ilustruje poniższy wykres.

Wykres 4. Zarządzanie zatorami płatniczymi

Źródło: Oprac. na podstawie European Payment Report 2022, Intrum, s. 12.

Zarządzanie zatorami płatniczymi

Możliwe rozwiązania                

Komisja Europejska przygotowuje nowe rozwiązania, służące ograniczeniu przeterminowanych płatności. 20 stycznia 2023 r. uruchomione zostały konsultacje na temat nierzetelnych praktyk w transakcjach między przedsiębiorstwami. Zbierane są informacje jak takie praktyki wpływają na codzienną działalność biznesową, a także na zdolności rozwojowe, w tym inwestowanie w zieloną gospodarkę i cyfryzację. Planowana interwencja tym razem nie ograniczy się tylko do zmian prawa. Poza zmianami prawnymi, planowane są działania wspierające rozwój nowoczesnych metod płatniczych, a także lepsze egzekwowanie prawa i przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom. Konsultacje mają być prowadzone do 17 marca 2023 r. a rewizja Dyrektywy Płatniczej nastąpi najprawdopodobniej latem tego roku.[10]

Warto wskazać, że na terminowe regulowanie płatności, obok rozwiązań prawnych, duży wpływ ma również społeczna odpowiedzialność firm, stopień cyfryzacji gospodarki, sposób traktowania kontrahentów. Często w krajach, które dopuszczają 60-dniowe terminy płatności, jak np. Austria czy Niemcy oczekiwanie na płatność trwa dwadzieścia kilka dni, podczas gdy we Włoszech czy Francji trwa to ponad dwa razy dłużej, pomimo, że w tych ostatnich krajach obowiązują maksymalnie 30-dniowe terminy regulowania należności za faktury. Widać więc, że inwestowanie w kulturę przedsiębiorczości i promowanie społecznej odpowiedzialności firm może być ważnym elementem nowego programu zwalczania zatorów płatniczych w Europie.

 

[1] https://portal.ieu-monitoring.com/editorial/smes-eu-commission-launches-consultations-on-late-payment-directive/398489

[2] Grzegorz Sielewicz, Badanie płatności w Polsce w 2022, Styczeń 2023

[3] Tamże

[4] Tamże, s. 1

[5] Impulsy i bariery finansowe  w rozwoju MSP, Raport z badania, KRD, czerwiec 2022

[6] Assessing the economic impact of faster payments in B2B transactions, JRC 2022

[7] European Payment Report 2022, Intrum, s. 11

[8] Tamże, s. 7

[9] Tamże, s.12

[10] https://portal.ieu-monitoring.com/editorial/smes-eu-commission-launches-consultations-on-late-pay

Powiązane wpisy

Skontaktuj się z naszym ekspertem
i poznaj szczegóły uczestnictwa w programie!

    Imię i nazwisko *
    Adres e-mail *
    Numer telefonu

    * Pola oznaczone gwiązdką są obowiązkowe.

    Instytucje wspierające
    Organizator i partnerzy

    Organizator Programu:
    Program afiliowany przy KIG:
    Patronat Honorowy nad Galą 27. edycji programu Przedsiębiorstwo Fair Play

    Korzystanie ze strony oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie, niektóre mogą być już zapisane w przeglądarce. Więcej informacji można znaleźć na stronie: polityka prywatności.